رفلاکس اسید معده چیست؟
در ورودی معده شما یک دریچه است که به صورت نرمال، به محض عبور غذا از آن، بسته میشود. اگر این دریچه کاملا بسته نشود یا اگر اغلب اوقات باز باشد، اسیدی که توسط معده شما تولید میشود، میتواند به سمت بالا حرکت کند. چنین اتفاقی میتواند نوعی احساس ناخوشایند سوزش در قفسه سینه ایجاد کند که اصطلاحا سوزش سر دل گفته میشود. اگر علائم رفلاکس معده بیش از دو بار در هفته اتفاق بیفتد، شما احتمالا به بیماری رفلاکس اسید معده مبتلا شدهاید که بازگشت اسید به مری نیز نامیده میشود.
چه چیزی باعث رفلاکس اسید میشود؟
یکی از دلایل متداول این بیماری، نوعی ناهنجاری شکمی به نام فتق هیاتال است. این نوع فتق زمانی ایجاد میشود که بخشهای فوقانی معده و دریچه مذکور به سمت بالای دیافراگم (ماهیچهای که معده را از قفسه سینه جدا میکند) حرکت کنند. به طور نرمال، دیافراگم به نگه داشته شدن اسید در معده کمک میکند اما اگر مبتلا به فتق هیاتال باشید، اسید میتواند به بخش مری حرکت کند و باعث ایجاد علائم رفلاکس اسید معده شود.
از دیگر عوامل خطر بیماری رفلاکس اسید میتوان به موارد اشاره کرد:
• خوردن حجم زیادی غذا یا دراز کشیدن، بلافاصله پس از غذا خوردن
• چاقی یا اضافه وزن
• ریزهخواری نزدیک وقت خواب
• خوردن غذاهایی خاص نظیر مرکبات، گوجه، شکلات، نعنا، سیر، پیاز، یا ادویه جات و غذاهای چرب
• نوشیدن الکل، نوشیدنیهای گازدار، قهوه و چای
• سیگار کشیدن
• بارداری
• مصرف آسپرین، ایبوبروفن، برخی از شل کنندههای عضلانی، یا داروهای فشار خون
علائم رفلاکس اسید معده
از جمله علائم شایع رفلاکس اسید معده:
• سوزش سر دل: حس سوزش یا ناخوشایندی که ممکن است از معده به شکم یا قلب بزند و حتی به سمت گلو بیاید
• برگشت محتویات معده: حس اسیدی تلخ یا ترش در گلو یا دهان
• نفخ
• مدفوع سیاه یا خونی یا استفراغ خونی
• آروغ زدن
• مشکل در بلع
• سکسکه بیوقفه
• حالت تهوع
• کاهش وزن بدون دلیل
• خس خس سینه، سرفه خشک، خشونت یا گرفتگی صدا یا گلودرد مزمن
رفلاکس اسید معده چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر بیش از هفتهای دوبار، علائم اسید معده را دارید یا اگر داروهایی که مصرف میکنید، اثر طولانی مدت ندارند، باید به پزشک مراجعه کنید. علائمی که پیشتر ذکر شد، کلید اصلی تشخیص بیماری رفلاکس اسید معده هستند، مخصوصا اگر با تغییر سبک زندگی، آنتی اسیدها، یا داروهای سرکوب کننده اسید این علائم کاهش پیدا کنند.
اگر انجام این کارها نیز کمکی نکرد و یا علائم مداوم و شدیدی دارید، ممکن است پزشک دستور آزمایشهایی را بدهد تا تشخیص قطعی دهد و سایر مشکلات را نیز بررسی کند. از جمله این تستها:
• بلع باریوم: این تست میتواند زخمها یا تنگی مری را چک کند. شما باید ابتدا یک محلول را ببلعید تا بخشهای مورد نظر در هنگام عکسبرداری رادیولوژی مشخص شوند.
• فشارسنجی مری: این تست میتواند عملکرد و حرکت مریوط به مری و اسفنکتر تحتانی مری را چک کند.
• پایش PH میتواند وجود اسید در مری را تشخیص دهد. پزشک وسیلهای را در مری شما وارد میکند تا برای یک تا دو روز در آنجا بماند و میزان اسید داخل مری را اندازه بگیرد.
• اندوسکوپی میتواند مشکلات داخل مری و معده را تشخیص دهد. در این تست، یک لوله بلند، سبک و انعطاف پذیر که یک دوربین در سر آن قرار دارد، وارد گلوی شما میشود. در ابتدای کار، پزشک در پشت حلق شما یک ماده بی حسی اسپری میکند و به شما داروی آرامبخش داده میشود تا احساس راحتی بیشتری در طول تست داشته باشید.
• نمونهبرداری: ممکن است در طول اندوسکوپی برای چک کردن نمونههایی از بافت زیر میکروسکوپ (برای تشخیص عفونت یا سایر ناهنجاریها)، نمونهبرداری انجام شود.
آیا رفلاکس اسید با مصرف دارو درمان میشود؟
در بسیاری از افراد، تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای بدون نسخه برای کنترل کردن علائم رفلاکس اسید کافی خواهد بود.
آنتی اسیدها میتوانند اسیدی موجود در معده را خنثی کنند ولی در عین حال نیز ممکن است باعث اسهال یا یبوست شوند، مخصوصا اگر بیش از اندازه مصرف کنید. بهتر است از آنتی اسیدهایی استفاده کنید که هم حاوی منیزیوم هیدروکسید و هم آلومینیوم هیدروکسید باشند. زمانیکه این دو ماده با هم در یک آنتی اسید باشند، میتوانند تاثیرات منفی گوارشی را کمتر کنند.
اگر آنتی اسیدها کمکی به حل مشکلات نکنند، ممکن است پزشک داروهای دیگری را تجویز کند. برخی از این داروها نیاز به نسخه پزشک دارند. ممکن است پزشک بیش از یک دارو تجویز کند یا به شما پیشنهاد دهد تا ترکیبی از داروهای زیر را مصرف کنید:
• عامل کف زا (شربت گاویسکون): این شربت پوششی روی معده شما ایجاد کرده و از رفلاکس جلوگیری میکند
• مسدودکنندههای گیرنده H2 (فاموتیدین): کاهش تولید اسید
• مهار کنندههای پمپ پروتونی (نکسیوم، امپرازول): کاهش میزان تولید اسید معده
• پروکینیتیک (دومپریدون): این داروها میتوانند به تقویت LES کمک کنند و با تخلیه سریعتر معده، از میزان رفلاکس اسید بکاهند
• بدون اجازه پزشک، بیش از یک نوع آنتی اسید یا سایر داروها را با یکدیگر مصرف نکنید.
درمان جراحی رفلاکس اسید معده
اگر داروها نتوانند باعث بهبودی کامل علائم رفلاکس اسید شوند و شدت علائم به حدی باشد که روند زندگی روزمره فرد را مختل سازد، پزشک میتواند پیشنهاد جراحی دهد. اگر مصرف روزانه داروها موثر نباشد، دو روش جراحی وجود دارد. البته این روشهای جراحی آخرین چاره برای درمان درمان رفلاکس اسید معده هستند و تنها در صورتی پیشنهاد میشوند که درمان دارویی جواب نداده باشد.