پسوریازیس نوعی اختلال پوستی است که باعث میشود، سلولهای پوستی تا 10 برابر سریع‌تر از حالت نرمال تکثیر میشوند و به همین دلیل، روی پوست تکه‌های برجسته قرمزی که با فلس‌های سفیدرنگ پوشیده شده‌اند، به وجود می‌آید. این لکه‌های پوستی می‌توانند در هر جای بدن رشد کنند ولی بیشتر در کف سر، آرنج‌ها، زانوها، و پایین کمر ظاهر میشوند. پسوریازیس از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
پسوریازیس معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر میشود و در بیشتر افراد، تنها چند ناحیه درگیر میشود. در موارد شدید، پسوریازیس می‌تواند مناطق بزرگی از بدن را درگیر کند. این لکه‌ها می‌توانند بهبود پیدا کنند ولی بعدها و در طول زندگی فرد، دوباره ظاهر میشوند.
علائم پسوریازیس
علائم پسوریازیس بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود. برخی از علائم مشترک پسوریازیس پلاکی (که شایع‌ترین نوع این بیماری است) عبارتست از:
• پلاک‌هایی از پوست قرمز که اغلب با فلس‌هایی نقره‌ای رنگ پوشیده شده‌اند. این پلاکها ممکن است خارشدار و دردناک باشند و گاهی اوقات ترک می‌خورند و خونریزی می‌کنند. در موارد شدید، این پلاکها رشد می‌کنند و به یکدیگر متصل میشوند و مناطق بزرگی از پوست را می‌پوشانند.
• اختلالات ناخن‌های دست و ناخن‌های شست پا، نظیر تغییر رنگ و ایجاد حفره روی آنها. همچنین، امکان تکه تکه شدن ناخن و جدا شدنش از بستر ناخن نیز وجود دارد.
• ایجاد پلاک‌هایی از فلس یا پوسته روی کف سر.
افرادی که درگیر پسوریازیس هستند، ممکن است به نوعی از آرتریت که آرتریت پسوریاتیک، نام دارد نیز دچار شوند. این بیماری باعث درد و تورم مفاصل میشود.
انواع پسوریازیس
سایر انواع پسوریازیس عبارتند از:
• پسوریازیس پوسچولر (چرکی): این نوع پسوریازیس باعث قرمزی و فلس فلس شدن پوست با تاولهای چرکی کوچک روی کف دستها و کف پاها میشود.
• پسوریازیس گوتات (قطرهای): این نوع پسوریازیس اغلب در کودکی یا نوجوانی شروع میشود و باعث ایجاد نقاط قرمز کوچکی، عمدتا روی نیم تنه و دستها و پاها، میشود. ممکن است عفونتهای تنفسی نظیر گلودرد چرکی، التهاب لوزه، استرس، زخمی شدن پوست، و استفاده از داروهای ضدمالاریا و بتابلاکرها موجب شروع شدن این ضایعات شوند.
• پسوریازیس معکوس: این نوع پسوریازیس باعث زخم‌هایی به رنگ قرمز درخشان و براق در چین‌های پوستی نظیر زیر بغل، کشاله ران و زیر سینه‌ها میشود.
• پسوریازیس اریترودرمیک: باعث قرمز شدن پوست و پوسته ریزی فلس‌ها به صورت ورقه ورقه میشود. این نوع پسوریازیس بعد از آفتاب سوختگی شدید، عفونت، مصرف برخی داروها، و توقف درمان برخی از انواع پسوریازیس اتفاق می‌افتد. پسوریازیس ایترودرمیک باید سریعا درمان شود زیرا می‌تواند به بیماریهای شدیدی منجر شود.
چه چیزی باعث پسوریازیس میشود؟
هیچ کس علت دقیق پسوریازیس را نمی‌داند ولی متخصصان معتقدند که چیزهای مختلفی در ترکیب با هم باعث ایجاد این بیماری میشوند. مشکلات سیستم ایمنی باعث التهاب و تحریک سلولهای جدید پوست برای تشکیل سریع سلولهای جدید میشود. به طور معمول، سلولهای پوستی هر 10 تا 30 روز جایگزین میشوند اما در پسوریازیس، سلولهای جدید هر سه تا چهار روز یکبار رشد می‌کنند. ساخته شدن سلولهای قدیمی و جایگزین شدن آنها با سلولهای جدید، این فلس‌های نقره‌ای را به وجود می‌آورد.
پسوریازیس احتمالا در میان اعضای خانواده به ارث میرسد ولی ممکن است هر چند نسل یکبار بروز کند. برای مثال، در یک خانواده، پدربزرگ و نوه‌ها درگیر پسوریازیس هستند ولی دختر این پدر که مادر بچه‌ها میشود، مشکلی ندارد.
چیزهایی که ممکن است باعث شعله‌ور شدن پسوریازیس شوند:
• بریدگی‌ها، خراشیدگی‌ها یا جراحی
• استرس‌های عاطفی
• عفونتهای استرپ
مصرف داروهایی نظیر داروهای فشار خون، آنتی مالاریا، لیتیوم و سایر داروهای پایدارکننده خلق و خو، آنتی بیوتیک‌ها و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی.
تشخیص پسوریازیس
معاینه فیزیکی: پزشک می‌تواند به راحتی پسوریازیس را تشخیص دهد، مخصوصا اگر پلاک‌هایی در نواحی زیر داشته باشید:
• کف سر
• گوش‌ها
• آرنج‌ها
• زانوها
• ناف
• ناخن‌ها
پزشک شما را معاینه میکند و درباره سابقه پسوریازیس در خانواده شما سوالاتی می‌پرسد.
تست آزمایشگاهی: پزشک ممکن است بیوپسی انجام دهد (یک تکه کوچک از پوست را برای آزمایش جدا میکند تا مطمئن شود که عفونت پوستی نداشته باشید). هیچ تست دیگری برای تایید یا رد پسوریازیس وجود ندارد.
درمانهای پسوریازیس
خوشبختانه درمانهای زیادی برای این بیماری وجود دارد. برخی از درمانها رشد سلولهای پوستی جدید را کُند می‌سازد، و سایر داروها خارش و خشکی پوست را درمان می‌کنند. پزشک درمان را مناسب شما و بر اساس سایز بثورات، محل قرارگیری آن روی بدن، سن، وضعیت کلی سلامتی شما، و سایر موارد انتخاب میکند.
درمانهای معمول عبارتند از:
• کرم‌های استروئیدی
• مرطوب‌کننده برای خشکی پوست
• قطران زغال‌سنگ (درمانی عادی برای پسوریازیس کف سر که به صورت لوسیون، کرم، فوم، شامپو و محلولهای شستشو در دسترس است)
• کرم‌ها یا پمادهای بر پایه ویتامین دی (نوع قوی آن که بر اساس نسخه پزشک قابل تهیه است. ویتامین دی خوراکی یا قرص ویتامین دی هیچ تاثیری ندارد)
• کرم‌های رتینوئیدی
درمان‌هایی برای پسوریازیس متوسط یا شدید:
• نور درمانی: پزشک نور فرابنفش را روی پوست شما می‌تاباند تا رشد سلولهای پوستی را کند سازد.
• متوترکسات: این دارو باعث بیماریهای کبدی و مغز استخوان و مشکلات ریه میشود، پس فقط در برای موارد خیلی جدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما باید تحت نظر کامل پزشک باشید و آزمایش بدهید و ممکن است دستور عکس‌برداری از قفسه سینه و یا بیوپسی کبد داده شود.
• رتینوئیدها: این قرص‌ها، کرم‌ها، فوم، لوسیون و ژل‌ها جزء مشتقات ویتامین آ هستند. رتینوئیدها می‌توانند اثرات جانبی شدیدی نظیر نقایص مادرزادی داشته باشند؛ پس برای خانم‌های باردار و که کسانیکه در حال برنامه‌ریزی برای بچه دار شدن هستند، توصیه نمی‌شود.
• سیکلوسپورین: این دارو برای تقویت سیستم ایمنی ساخته شده و ممکن است برای موارد حاد بیماری که به سایر درمانها جواب نداده است، مورد استفاده قرار گیرد. این دارو می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و باعث افزایش فشار خون شود، بنابراین هنگام مصرف آن باید تحت نظر پزشک باشید.
• درمانهای بیولوژیک: این درمانها قسمت‌هایی از سیستم ایمنی بدن را که بیش از اندازه فعال هستند، بلاک میکند.
• مهارکننده آنزیم: داروی اپرمیلاست، دارویی جدید برای بیماریهای التهابی بلندمدتی نظیر پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک است. این قرص، آنزیمی خاص را مهار میکند که به کُندسازی سایر واکنش‌هایی که منجر به التهاب میشوند، کمک میکند.
آیا درمانی برای پسوریازیس وجود دارد؟
درمان قطعی وجود ندارد، اما درمانهای موجود، علائم را کاهش می‌دهند (حتی در موارد شدید). تحقیقات اخیر نشان داده است که با کنترل بهتر التهاب پسوریازیس، ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته مغزی، سندروم‌های متابولیکی و سایر بیماریهای مرتبط با التهاب نیز کاهش پیدا میکند.
