کرمان گرد (بازار کرمان)

هر وقت که دوستانم از شهرهای دیگر برای مسافرت به کرمان می‌آیند، اولین جای دیدنی پیشنهادی من، بازار کرمان است (البته گاهی اوقات انتخاب بین بازار و باغ شازده کار آسانی نیست!)؛ بازاری که شور و نشاط زندگی را در کنار تاریخ و معماری اصیل به بازدیدکنندگانش هدیه می‌­دهد. در ادامه، مسیر مورد علاقه خودم (به عنوان یک کرمانی اصیل) را برای پیاده روی در بازار کرمان به شما معرفی می­‌کنم تا اگر شما هم پا به دیار کریمان گذاشتید، از این زیبایی‌ها لذت ببرید.

چطور به بازار کرمان بروم؟

هر چند که مسیرهای مختلفی برای دسترسی به بافت تاریخی و بازار کرمان وجود دارد و اکثر مسافرها ورودی مجموعه گنجعلیخان را ترجیح می­‌دهند ولی مسیر پیشنهادی من از ورودی بازار میدان قلعه درخیابان امام شروع می شود و تا مسجد تاریخی جامع ادامه پیدا می کند. بهترین و سریع‌ترین راه برای رسیدن به ورودی بازار قلعه، استفاده از ماشین شخصی یا آژانس گرفتن است (البته تاکسی های شهری نیز در این مسیر وجود دارند). از هر رهگذری آدرس تکیه قلعه را بخواهید، شما را راهنمایی خواهند کرد. باید ماشین را روبروی تکیه پارک کنید و ادامه مسیر را در بازار سرپوشیده قدم بزنید.

جاذبه های بازار کرمان

بازار تاریخی کرمان که عنوان طولانی ترین راسته بازار ایران را به خودش اختصاص داده است، حدود 600 سال قدمت دارد و جاذبه های گردشگری زیادی را در دل خود جای داده است. از بخش‌های تشکیل دهنده بازار می‌توان به بازار وکیل، بازار اختیاری، بازار سردار، چهارسوق گنجعلیخان، بازار قلعه محمود، بازار مظفری، بازار میدان قلعه، بازار مسگرها، بازار زرگری و بازار کفاش ها اشاره کرد. هر کدام از این بازارها و تیمچه‌ها، میزبان گنجینه‌های ارزشمند تاریخی هستند که برخی با بی­‌مهری مسئولین، مهجور مانده‌اند و برخی هم هنوز محل دادوستد و سرشار از زندگی هستند.

فالوده کرمانی در فالوده رزاقی

حدود 200 متر بعد از ورودی بازار قلعه، یکی از قدیمی ترین و معتبرترین حلوا و فالوده فروشی‌های کرمان قرار گرفته است که بسته به فصلی که در آن باشید، می توانید خوشمزه‌ترین فالوده و بستنی یا حلوا را بخرید و نوش‌جان کنید. اگر در بهار و تابستان به کرمان می‌آیید، حتما فالوده کرمانی را امتحان کنید، ترکیبی از دانه‌های ریز نشاسته که در مخلوطی از آب و یخ و شیره و گلاب یا نعنا غوطه­‌ور هستند و روح و جان رهگذرین گرمازده را جلا می‌دهند. حلوای دست‌ساز و روغن کنجد این مغازه نیز شهرت زیادی در میان کرمانی‌ها دارد.

کاروانسرای هندوها و سکوت بازار

در ادامه مسیر، پس از عبور از مغازه های تک و توکی که هنوز به شیوه سنتی لحاف و تشک می‌دوزند یا با ابزارهای اولیه آهنگری می‌کنند، از تکیه سیدرمضان عبور می‌کنید. بقیه مسیر را تا رسیدن به کاروانسرای هندوها و مغازه‌هایی که این روزها در اختیار مهاجران افغان است و پارچه های رنگارنگ و سنتی خودشان را می‌فروشند، باید در سکوت و خلوت بازار قدم بزنید. با اینکه بازار میدان قلعه، کف سازی و مرمت شده است ولی مدتی است که مغازه‌های این قسمت از بازار بسته هستند. کاروانسرای هندوها که به دوران قاجار برمی‌گردد، نشانی از رونق تجارت ادویه در گذشته است که آثارش هنوز هم در عطاری‌های خوش آب و رنگ کرمانی هویداست.

چهارسوق و مجموعه گنجعلیخان و شکوه معماری

یکی از پرترددترین مکان‌ها در کرمان قدیم همین چهار سوق بوده است که در واقع، محل تقاطع بازار گنجعلیخان، بازار ارگ، بازار مسگرها و بازار قلعه است. در حدود 400 سال پیش، سقف این چهارسوق مزین به نگاره هایی با رنگ روغنی شده است که هنوز هم خودنمایی می‌کنند و به تازگی نیز قسمت‌هایی از آن مرمت شده است. پس هنگامی که به این نقطه زیبا و تاریخی رسیدید، حتما سر به هوا باشید! در چهار سوی این چهارسوق، عطاری و پته‌فروشی و بازار مسگرها قرار دارد که آن را تبدیل به مکانی ایده‌آل برای خرید سوغاتی کرده است.

گنجعلیخان از حکام نامدار عهد صفوی در کرمان بوده است که بناهای زیادی در کرمان تاسیس کرد و نقش مهمی در آبادانی شهر داشته است. از جمله این بناها و آثار می‌توان به مجموعه بینظیر گنجعلیخان اشاره کرد که شامل مسجد، مدرسه، کاروانسرا، حمام، آب انبار و ضرابخانه بر دور میدانی چهار ضلعی می‌شود. تمامی این مکان‌ها امروزه نیز قابل بازدید هستند؛ حمام گنجعلیخان که با مجسمه‌های نفیس استاد علی اکبر صنعتی جان گرفته است، کاروانسرای این مجموعه نیز مرمت شده و تبدیل به حجره‌های تولید و آموزش صنایع دستی کرمان شده‌اند. ضرابخانه نیز تبدیل به موزه سکه شده است و درست روبروی حمام واقع شده است. مسجد این مجموعه به نسبت کوچک است و یک شبستان و ایوان ورودی دارد و با گچ‌بری، نقاشی و مقرنس‌کاری تزئین شده است. این مسجد صرفا مخصوص بازدید است و نماز در آن برگزار نمی‌شود.

کاروانسرای گلشن و بازار سردار

در ادامه مسیر، بعد از عبور از میدان گنجعلیخان به بازار شلوغ و پرهیاهوی اختیاری می‌رسید که در امتداد بازار گنجعلیخان است و به کاروانسرا و بازارش معروف است. کاروانسرای گلشن که از یک سو به بازار و از سوی دیگر به انتهای بازار کفاش‌ها وصل می‌شود، امروزه پر از مغازه ظرف‌فروشی و عتیقه جات است. بازار سردار نیز که در طرف مقابل کاروانسرا قرار گرفته است، چند پله‌ای از بازار پایین‌تر است و معماری جالبی دارد و بیشتر مغازه‌هایش پارچه و لباس می‌فروشند.

بازار وکیل و زیبایی اصیل

در امتداد بازار اختیاری، بازار و مجموعه زیبای وکیل قرار گرفته است که شامل مسجد، حمام و کاروانسرا می‌شود. حمام وکیل از زیباترین حمام های تاریخی است که امروزه تبدیل چایخانه و رستوران شده است و اینجا هم می توانید یک کاسه دیگر فالوده کرمانی بخورید و استراحت کنید. اکونوموزه بانو حیاتی با بیش از صد سال قدمت، در سوی دیگر بازار وکیل قرار دارد که موزه ای برای مشاغل سنتی مانند فرش‌بافی و سفال‌گری است. در سرتاسر بازار وکیل انواع و اقسام مغازه‌ها مشغول به کارند و زندگی در جریان است.

مسجد جامع، آرامشی از جنس نور و کاشی آبی

بازار مظفری که قدمگاه و صفه عزاخانه و مسجد جامع را در خود جای داده است در انتها و امتداد بازار وکیل ساخته شده است. قدمگاه، بازاری روباز و مخصوص میوه فروش‌هاست که هیاهو زیادی دارد. پس شاید بهتر باشد این قسمت را رد کنید و مستقیما به سمت مسجد جامع بروید. مسجد جامع کرمان سه در ورودی دارد: از سمت بازار قدمگاه، از میدان مشتاق و از خیابان شریعتی. شما می توانید از همان ورودی قدمگاه و از دالانی سنگفرش شده وارد حیاط زیبای مسجد شوید که با کاشی‌کاری های تاریخی و رنگارنگش، شما را مجذوب خود خواهد کرد. داخل مسجد نیز شبستانی تاریخی و زیبا قرار دارد که محل برگزاری نمازهای جماعت است. برج ساعت مسجد که از ورودی میدان مشتاق به خوبی نمایان است در کنار کاشی‌کاری‌های بینظیر این سردر تاریخی، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

مسیر پیشنهادی من که حداقل یک نیم روز باید برای دیدنش وقت صرف کنید، در مسجد جامع به پایان می‌رسد ولی آثار تاریخی جذاب دیگری نیز در همان اطراف وجود دارند که در بخش‌های بعدی کرمان گرد به آن‌ها خواهیم پرداخت تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید.