قدمت برخی از آثار تاریخی کرمان به قدری زیاد است که داستان به وجود آمدن آن‌ها با افسانه‌ها آمیخته است. در این بخش از مقالات کرمان گرد مبیت، شما را با گنبد جبلیه، کوه شیوشگان و قلعه دختر آشنا خواهیم کرد؛ مکان‌هایی باستانی و اسرارآمیز که این روزها در نزدیکی پارک‌های بزرگی واقع شده‌اند که طراوت و زیبایی این پارک‌ها بر جذابیت این آثار تاریخی افزوده است.
گنبد جبلیه
در انتهای خیابان زریسف، جایی در دامنه کوه‌های شیوشگان، بنایی سنگی با گنبدی بزرگ و هشت ضلعی قد علم کرده است که نه قدمت مشخصی دارد و نه حتی کسی از کاربرد دقیق آن در گذشته مطلع است. برخی از مورخین بر اساس ساختار و فرم بنا، حدس می‌زنند که متعلق به دوران ساسانی باشد. البته نام بنا را نیز تغییر یافته “گبری” می‌دانند و به همین دلیل، قدمتش را به قبل از دوران اسلام و آتشکده‌های زرتشتی ربط می‌دهند؛ اما از آنجا که سبک این سازه با آتشکده‌ها تطابقی ندارد، آتشکده بودن آن رد شده است.
از دیگر افسانه‌هایی که درباره این بنای سنگی در میان مردم دهان به دهان می‌چرخد، استفاده از شیر شتر به جای آب است. در حقیقت، برخی اعتقاد دارند که دلیل استحکام این بنا نیز همین شیر شتر است. امروزه این بنا تبدیل به موزه سنگ شده است و بیش از 120 قطعه سنگ حجاری شده مربوطه به دوران‌های مختلف در آن نگهداری می‌شود. در هر ساعتی از شبانه‌روز می‌توانید، گنبد جبلیه را از بیرون مشاهده کنید، زیرا هیچ حفاظی در اطرافش وجود ندارد ولی برای دیدن داخل آن باید در ساعات کاری به موزه مراجعه کنید.
کوه‌های شیوشگان
در انتهای خیابان شهدا، پارک جنگلی مصنوعی وجود دارد که به جنگل یا پردیسان قائم شهرت دارد و علاوه بر آن، آرامستان عمومی شهر نیز در کنار همین جنگل و در دامنه کوه‌های شیوشگان قرار دارد. کوه‌های شیوشگان دارای دستکندهایی باستانی است که قدمتش را به 12000 سال قبل نسبت داده‌اند و آن را بزرگترین نیایشگاه مهرپرستان دنیای باستان می‌دانند. کنده کاری کوه شیوشگان به شکلی است که سایه نیم‌رخ سر یک انسان، چشم انسان، و یک کلاغ را در تابش آفتاب خلق می‌کند و سالی یکبار به حد کامل می‌رسد؛ و این کهن‌ترین انیمیشن و گاه‌شمار جهان می‌باشد.
براساس کشفیات سایه‌نگاری مینیاتوری در تاق علی کرمان که در ۲ زمان از سال کامل می‌شود؛ ثابت شده است که شیوشگان قبله‌گاه مهرپرستان است، و مهر و جام جمشید، از مهم‌ترین نشانه‌های البرز است.
این کوه‌های باستانی مسیر کوهنوردی کرمانی‌ها و جنگل قائم نیز از تفرجگاه‌های اصلی در شهر کرمان به شمار می‌رود. دیدن منظره کرمان از بالای این کوه‌ها، ارزش کوهنوردی آخر هفتگی را دارد.
قلعه دختر
در راه بازگشت از جنگل قائم، در سمت چپ خیابان شهدا، آثار و بقایای سازه‌های خشتی روی کوه به چشم می‌خورد. این بقایای خشتی، قلعه دختر از قدیمی‌ترین آثار باستانی کرمان هستند که هسته مرکزی شهر باستانی کرمان بوده اند و قدمتی حداقل 3000 ساله دارند و بقایای پرستشگاه‌های ایزد بانوی آناهیتا و آتشکده زرتشتیان نیز در این قلعه یافت شده است. شاید بقایای این قلعه خشت و گلی به درستی محافظت نشده باشد ولی جشن‌های باستانی که مرتبط با این بنا بوده است، هنوز هم در میان مردم کرمان بزرگ داشته می‌شود.
برای مثال در کنار این قلعه تاریخی، تپه سنگی به نام تندرستان وجود دارد که چهل روز پس از نوروز، محل برگزاری جشنی باستانی به نام “تندرستون” است. مردم کرمان از زمانهای قدیم همراه با خانواده به این مکان باستانی می‌رفتند و با برگزاری جشن و شادی، طلب سلامتی و گشایش بخت می‌کردند. امروزه بوستان‌های بزرگی در اطراف این قلعه تاریخی ساخته شده که بوستان پدر و بوستان قلعه دختر از جمله آن‌ها هستند.
