یوگا کلمه‌ای آشنا و در عین حال غریب است. چه کسانی‌که فقط اسم یوگا را شنیده‌اید و چه کسانی که روزانه و به صورت حرفه‌ای یوگا کار می‌کنند، شاید دقیق ندانند که آیا یوگا نوعی ورزش به حساب می آید یا خیر؟ پاسخ به این سوال کمی پیچیده است و نمی‌توان با بله و خیر به آن جواب داد. پس بیایید ابتدا به تعریف دقیق ورزش و سپس به تعریف یوگا بپردازیم تا بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم.
ورزش چیست؟
ریشه کلمه ورزش یا همان “sport” به کلمه قدیمی و فرانسوی “desporter” برمی‌گردد که معنی “سرگرم شدن، راضی شدن، بازی کردن و دنبال سرگرمی بودن” می‌دهد. طبق تعریف اتحادیه جهانی فدراسیون‌های ورزشی (سازمانی مرکزی برای تمام فدراسیون‌های ورزشی بین اللمللی المپیکی و غیرالمپیکی) اگر فعالیتی ویژگی‌های زیر را داشت، جزء ورزش واقعی محسوب میشود:
• ورزش باید یکی از مولفه‌های رقابت را دارا باشد.
• ورزش نباید به هیچ عنوان به “شانس” بستگی داشته باشد.
• ورزش نباید هیچ ریسک غیرضروری برای سلامت و امنیت ورزشکاران یا شرکت‌کنندگان را به دنبال داشته باشد.
• ورزش نباید به هیچ عنوان برای هر نوع موجود زنده‌ای مضر باشد.
• ورزش نباید متکی به امکاناتی باشد که فقط توسط یک تامین‌کننده خاص قابل تهیه است.
این اتحادیه برای تعریف ورزش، از پنج دسته بندی استفاده کرده است:
• فیزیکی (مانند تنیس یا ورزشهای پهلوانی)
• ذهنی (مانند شطرنج یا گو)
• موتوری (مانند فرمول یک یا قایق موتوری)
• بر پایه هماهنگی (مانند بیلیارد)
• بر اساس حیوانات ( مانند اسب سواری)
یوگا چیست؟
اینجا همان جایی است که همه چیز پیچیده میشود زیرا عقاید و باورهای اشتباه زیادی در مورد تعریف یوگا وجود دارد. یوگا تمرینی چند وجهی است و نوع آن، به نیاز نهایی شما و اینکه چرا این تمرین را انجام می‌دهید، بستگی دارد.
یوگا تمرینی باستانی متعلق به هندوستان است که قدمتی 5000 ساله دارد. در حقیقت، تمرینی ذهنی، احساسی، فیزیکی و روحانی است و به همین دلیل، خاص و ویژه شده است. در یوگا کلاسیک، از بدن برای رسیدن به احساسات و از ذهن برای رسیدن به بالاترین درجه آگاهی که مراقبه نامیده میشود، استفاده می‌کنند. کتاب سوتراهای یوگا پنتانجلی، قدیمی‌ترین متن معتبر درباره چگونه در مسیر یوگا زیستن، هشت مرحله یا شاخه از یوگا را مشخص کرده است که یکی از آنها آسانا یا همان تمرین حرکات فیزیکی است.
سایر شاخه‌ها عبارتند از: رفتارهای خود تنظیمی (یاماس)، رعایت شخصی (نیاماس)، تنفس آگاهانه (پرانایاما)، تخلیه احساس (پرتیاهارا)، تمرکز بر یک نقطه (دارانا) و مدیتیشن عمیق (دایانا).
یوگا بر اساس تمرینات آسانا مدرن:
اگرچه یوگا برای هزاران سال وجود داشته است اما حدودا 50-60 سال است که پرطرفدار و محبوب شده است. بسیاری از مربیانی که مسئول محبوب کردن یوگا و تنظیم آن برای سلیقه غربی‌ها نظیر اینفلوئنسرها، سلبریتی‌ها و افراد شناخته شده آن زمان بودند، یوگا را به عنوان یک تمرین موثر فیزیکی معرفی کردند.
غربی‌ها به شدت جذب، تاثیرات فیزیکی یوگا شدند و در طی چند دهه، استودیوهای یوگا بی‌شماری در کشورهای غربی افتتاح شد و سبک‌های یوگا زیادی برای پاسخ به این تقاضای روزافزون، ابداع گردید.
در حال حاضر، استودیوها و سبک‌های مبتنی بر حرکات فیزیکی زیادی وجود دارد، برای مثال یوگا بیکرام، یوگا پاور، یوگا فیوژن، ویناسا فلو و اشتانگا.
در این موارد، یوگا تمرینی رقابتی است و اگر از هر کسی که در این زمینه فعالیت دارد، سوال بپرسید، با اطمینان جواب می‌دهد که یوگا نوعی ورزش است. این جنبه مدرن یوگا حتی رقابت‌های منطقه‌ای و ملی یوگا آسانا را نیز برگزار می‌کند.
تعریف یوگا از زبان مربیان رویکرد سنتی
بسیاری از افرادی که تازه شروع به یاد گرفتن یوگا از طریق تمرینات آسانا می‌کنند، به یاد گرفتن حرکات ادامه می‌دهند و به جایی می‌رسند که تنها معنی یوگا برای آنها همین تمرینات فیزیکی است. این حالت را می‌توان به انسانی تشبیه کرد که تنها یک بازوی خود را قوی کرده است و بقیه اجزای بدنش ضعیف باقی مانده‌اند. البته کسانی هم وجود دارند که یوگا را به صورت استدلالی فرا گرفته‌اند اما نمی‌توانند حتی چند دقیقه صاف بنشینند.
پس مشخص است که می‌توان یوگا را از هر جا و نقطه ای شروع کرد ولی اگر می‌خواهیم، انسان کاملی باشیم باید تمام جنبه‌های آن را وارد زندگی کنیم. طبق یوگا کلاسیک، تمرکز صرف بر تمرینات فیزیکی آسانا به معنی این است که تمرینات شما کامل نیست. همان‌گونه که در سوتراهای یوگا مشخص شد، علاوه بر جنبه فیزیکی، جنبه‌های بسیار بیشتر دیگری از یوگا نیز وجود دارد.
یوگا واقعی درباره شکل بدن شما نیست، بلکه درباره شکل زندگی شماست. شما نباید یوگا انجام دهید بلکه باید آن را زندگی کنید. برای یوگا مهم نیست که شما چه کسی بوده‌اید، اینکه به چه کسی تبدیل خواهید شد، اهمیت دارد. یوگا برای هدفی گسترده و عمیق طراحی شده است و اگر میخواهید واقعا یوگا کنید، باید جوهره آن را نیز وارد برنامه و زندگی خود کنید.
نتیجه گیری
پس آیا یوگا نوعی ورزش است؟ مقرراتی روحانی است؟ یا تمرینی برای ذهن و بدن است.؟
پاسخ به این سوال می‌تواند تمام موارد بالا باشد. در درجه اول، پاسخ به این سوال، به “چرایی” تمرینات شما بستگی دارد و باید خود شما تصمیم بگیرید که قصد و نیازتان از انجام یوگا چیست.
اصلا اشکال ندارد اگر به دنبال قدرت فیزیکی، انعطاف‌پذیری و ثبات بدنی هستید، و علاقه چندانی به سایر کاربردهای یوگا ندارید. البته اگر بیشتر به بخش سبک زندگی و فلسفه و تربیت ذهن یوگا علاقه دارید و به بخش “ورزشی” آن توجهی نشان نمی‌دهید نیز کاملا پذیرفته شده است.
هر تصمیمی که میخواهید بگیرید، باید بر اساس علاقه شخصی خودتان باشد و کاملا احساس کنید که این نوع یوگا مناسب شماست.
