ایکس باکس محصولی بی‌نظیر از شرکت مایکروسافت است که باوجود گذشت 20 سال از اولین نسخه عرضه‌شده هنوز هم یکی از پرطرفدارترین کنسول‌های بازی در سراسر جهان است. تجربه بازی با ایکس باکس برای طرفداران پیر و جوان بازی‌های ویدیویی هنوز هم تازه است و طراحان مایکروسافت نیز با ارائه نسخه‌های جدید از این محصول هر بار طرفداران خود را شگفت‌زده می‌کنند. در حال حاضر شاهد حضور سومین نسل از یکی از محبوب‌ترین کنسول‌های بازی جهان یعنی ایکس باکس هستیم و چیزی به ارائه نسل بعدی آن نمانده است.
در سری دیگر از مجموعه تاریخچه‌های مبیت به سراغ تاریخچه کنسول بازی ایکس باکس می‌رویم تا مسیر پرپیچ‌وخم آن را از ابتدای راه تا اینجا به تصویر بکشیم. پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا از راز و رمزهای مایکروسافت در مسیر پیشرفت ایکس باکس باخبر شوید. شاید این تاریخچه نقشه راهی برای کسانی باشد که در شروع راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید هستند. (مقاله راهنمای خرید گوشی گیمینگ را نیز در مبیت بخوانید.)
پرده اول نمایش: ایکس باکس چگونه متولد شد؟
اگر جزء کسانی هستید که نمی‌دانستید سازنده ایکس باکس شرکت آمریکایی و بزرگ مایکروسافت است، حتما از شنیدن این موضوع تعجب کرده‌اید. در کشور ما بسیاری از افراد این شرکت را با ویندوز، محصولات آفیس و نرم‌افزارهای معتبر دیگر می‌شناسند. در دهه 90 میلادی نیز کمتر کسی فکر می‌کرد که مهندسان این شرکت پا را از عرصه نرم‌افزاری فراتر گذاشته و آن را در کفش بازار سخت‌افزار نیز فرو کنند. بااین‌حال در اواخر این دهه یعنی در سال 1998 سه تن از مهندسان هنجارشکن این شرکت یعنی کوین لاچوس، سموس بلیکلی و اوتو برکز با ارائه طرح اولیه ایکس باکس به بیل گیتس، اولین جرقه برای روشن کردن آتش یکی از محبوب‌ترین کنسول‌های بازی جهان را ایجاد کردند.
بیل گیتس برای جان گرفتن این جرقه به مهندسان خود کمک کرده و به‌این‌ترتیب اولین جد از کنسول بازی که ما امروز آن را به اسم ایکس باکس می‌شناسیم متولد شد. اولین پروژه با نام دایرکت ایکس باکس و با هدف ساخت دستگاهی شبیه به کامپیوتر با قدرت مناسب برای اجرای بازی‌های کامپیوتری استارت خورد. درواقع طرح اولیه این سه مهندس خلاق و نوآور ارائه کامپیوتری با ویندوز 2000 بود که دست طراحان بازی‌های کامپیوتری و گیمرها را برای ساخت و انتخاب بازی‌ها بازتر کند.
فرایند رشد و نمو ایکس باکس در آزمایشگاه‌های مایکروسافت 2 سال به طول انجامید و سرانجام اولین نسخه از آن در سال 2000 به جهانیان عرضه شد. در آن سال‌ها این کودک نوپا باید با جوانی رشید و قدرتمند به نام پلی‌استیشن 2 به رقابت می‌پرداخت. به همین دلیل آفرینندگان آن ویژگی‌های متفاوت و جدیدی را به آن افزودند. امکان انجام بازی‌ها به‌صورت آنلاین و آفلاین و امکان دانلود و ذخیره بازی‌های کامپیوتری بر روی آن ازجمله این امکانات بود. هرچند که در این سال بسیاری از کارشناسان بازی‌های کامپیوتری این جوجه اردک زشت را پس‌زده و خبر نداشتند که روزی تبدیل به قوی زیبا و جذابی خواهد شد.
هرچند که مایکروسافت اولین نسخه از ایکس باکس را به‌عنوان کنسول بازی معرفی کرد اما کارشناسان آن را کامپیوتری قوی‌تر از نسخه‌های پیشین برای انجام بازی‌های رایانه‌ای دانستند. (می توانید مقاله راهنمای جامع خرید کنسول بازی را نیز در مبیت مطاله کنید.) باوجود کامنت‌های منفی و مثبت کارشناسان، شبکه بازاریابی مایکروسافت بی‌کار ننشسته و قدم بزرگی در جهت پرورش این کودک نوپا برداشت. با ارائه ایکس باکس تازه متولدشده در نمایشگاه E3، مایکروسافت موفق به خرید شرکت بازی‌سازی بانجی شد تا بازی‌های متنوع و جذابی را برای ایکس باکس طراحی کند. با تلاش مهندسان این شرکت و بازاریابی گسترده و حرفه‌ای مایکروسافت، سنگ بنای محکمی برای آینده ایکس باکس کوچک ایجاد شده و پس‌ازآن با معرفی رسمی کنسول واقعی ایکس باکس، ورق برگشته و این محصول در یک‌سالگی و به‌طور رسمی به‌عنوان یکی از سردمداران کنسول‌های بازی شناخته شد.
چهاردهم نوامبر 2001 نسخه‌های اولیه ایکس باکس روانه بازار شده و حریفان را به رقابت طلبیدند. هرچند که ایکس باکس جدید هنوز همان جوجه اردک زشت بود که ظاهر زیبایی نداشته و با قیمت بالایی به فروش می‌رسید؛ اما برخلاف کارشناسان، گیمرها قوی درونی آن را دیده و در مدت سه هفته ثبت رکورد یک‌میلیون نسخه‌ای در فروش ایکس باکس را به کودکی ثروتمند تبدیل کرد که از بالای ابرهای ثروت و شهرت برای رقبای مسن‌تر خود دست تکان می‌داد! (خرید کنسول یا سیستم گیمینگ، تجربه بازی با کدام‌یک جذابتر است؟ را نیز در مبیت بخوانید.)
پشت‌صحنه پرده اول نمایش: چه چیز ایکس باکس را تا این حد محبوب ساخت؟
همان‌طور که گفتیم ایکس باکس کوچک دارای ظاهر جذاب و دل‌فریبی نبود. به‌علاوه قیمت اعلام‌شده برای آن به‌مراتب از خیلی از رقبا بیشتر بود. سوال اصلی اینجاست که در پشت‌صحنه این نمایش هیجان‌انگیز چه اتفاقی رخ داده است؟ Halo نام اولین بازی‌ای است که برای ایکس باکس ساخته و عرضه شد. بیل گیتس با خرید شرکت بانجی خدمت بزرگی به کودک جدید خود کرد. جذابیت بازی طراحی‌شده توسط مهندسان این شرکت یکی از اصلی‌ترین عوامل موفقیت ایکس باکس است. آمار فروش یک‌میلیون نسخه‌ای از این بازی پس از گذشت تنها یک ماه، مهر تایید بزرگی بر این مسئله است.
عرضه ایکس باکس در بازارهای ژاپن و اروپا نشان داد که مردم دنیا به اندازه آمریکایی‌ها ولخرج نبوده و علاوه بر تجربه لذت بازی با یک کنسول جدید، بخش اقتصادی را نیز در نظر می‌گیرند. به همین دلیل متخصصان مایکروسافت با کاهش قیمت 100 دلاری ایکس باکس جدید، ریسک بزرگی را به جان خریده و به جنگ رقبا رفتند. این کاهش قیمت به مذاق بسیاری از خریداران جهانی خوش آمده و ایکس باکس جدید به یکی از جدی‌ترین رقبای پلی‌استیشن و نینتندو تبدیل شد.
پرده دوم نمایش: افزودن امکانات جدید
در اوایل قرن 21 تنوع امکانات و کنسول‌های بازی به اندازه امروز نبود. به همین دلیل افزودن یک امکان جدید با کمی آب و رنگ می‌توانست خیل عظیمی از گیمرها را به رها کردن دسته‌های بازی قدیمی و خرید کنسول‌های جدید ترغیب کند. مایکروسافت نیز از این فرصت استفاده کرده و در سال 2002 سرویس ایکس باکس لایو را معرفی کرد. این سرویس تجربه هیجان‌انگیز رقابت را در اختیار گیمرها قرار می‌داد. با استفاده از آن رقیب شما یک حریف ساخته‌شده کامپیوتری نبود بلکه هرکسی از هر نقطه‌ای از دنیا می‌توانست برای شما کری خوانده و قدرت خود را به رخ شما بکشد.
این امکان گیمرهایی را که از پاسخ‌های تکراری رقیب کامپیوتری خسته شده بودند، به‌شدت هیجان‌زده کرده و آن‌ها را از پشت سیستم به‌سوی بازارهای فروش ایکس باکس کشاند. علاوه بر امکان بازی‌های گروهی آنلاین، امکان دانلود محتواهای جدید نیز برای گیمرهای قدیمی فراهم شد تا یک ایکس باکس کاملا شخصی‌سازی‌شده و متناسب با سلیقه خود داشته باشند. عرضه این ویژگی برای اولین بار توسط ایکس باکس، دل خیلی از کاربران را برد و باعث کساد شدن بازار رقبای قدیمی و اضافه شدن هفتگی حداقل 150 هزار طرفدار جدید به بازار پررونق ایکس باکس شد.
پشت‌صحنه پرده دوم نمایش: تلاش برای ارائه نسل جدید کنسول‌های بازی
پس از موفقیت چشمگیر اولین فرزند مایکروسافت، تصمیم این شرکت برای ارائه نسل جدیدی از کنسول‌های بازی قطعی شد. در سال 2003 پروژه تولید کنسول بازی رمز زنون استارت خورد. اما روزهای اوج نسل اول رو به اتمام بود و افت نمودارهای فروش این نسل در سال 2004، مهندسان مایکروسافت را مجبور به بالا زدن آستین‌ها برای احیای ایکس باکس قدیمی کرد. اولین گام مهندسان برای احیا عرضه سرویس لایو آرکید بود که نتیجه چندان موفقیت‌آمیزی نداشت.
تلاش‌های مهندسان به همین‌جا ختم نشد و در شرایطی که همه در حال شمردن آخرین نفس‌های نسل اول ایکس باکس بودند، عرضه بازی Halo 2 جان تازه‌ای به این کنسول از نفس افتاده بخشید. فروش 2.5 میلیون نسخه از این بازی در تنها 24 ساعت پس از عرضه، خون را دوباره به رگ‌های خشکیده ایکس باکس برگرداند و بار دیگر رقبا را انگشت‌به‌دهان ساخت.
پرده سوم نمایش: رونمایی از نسل دوم ایکس باکس
تنفس‌های مصنوعی برای احیای ایکس باکس پیر و قدیمی نهایتا در سال 2005 و با معرفی نسل دوم و تازه‌نفس آن با نام ایکس باکس 360 متوقف شد. پرونده ایکس باکس قدیمی با عرضه بازی مادن 09 و پس از فروش 24 میلیون نسخه با افتخار بسته شد. هرچند که این میزان فروش برای کارشناسان مایکروسافت که روی فروش 50 میلیون نسخه‌ای حساب باز کرده بودند چندان خوشایند نبود اما توانست بسیاری از رقبای قدیمی‌تر مانند نینتندو را پشت سر بگذارد. در نهایت در سال 2010 و با توقف سرویس ایکس باکس لایو، جوجه اردک زشت ایکس باکس دار فانی را وداع گفته و به دیوار خاطرات پیوست.
شرایط برای ارائه نسل جدید ایکس باکس کاملا فراهم بود. عدم عرضه نسخه جدید پلی‌استیشن و نینتندو گیمرها را به‌شدت برای پذیرش یک تحول جدید آماده ساخته بود. به همین دلیل کارشناسان مایکروسافت بازار فروش پرقدرتی را برای این نسل ایکس باکس پیش‌بینی می‌کردند. 22 نوامبر 2005 تاریخی بود که مایکروسافت برای عرضه محصول جدید خود انتخاب کرد. فروش 1.5 میلیون نسخه تا پایان سال 2005، کارشناسان فروش را بیش‌ازپیش خوش‌بین ساخته و آن‌ها را برای ادامه راه مصمم‌تر ساخت. اما وقوع مشکل سه چراغ قرمز در این کنسول و مرجوع شدن تعداد زیادی از نسخه‌های فروخته‌شده، لبخندها را به چهره‌های فروشندگان مایکروسافت خشکاند!
پشت‌صحنه پرده سوم نمایش: رفع مشکلات و ارائه لوازم جانبی
آنچه باعث شد که در شروع سال 2010 بیست‌ونه میلیون نسخه از ایکس باکس 360 به فروش برسد، تلاش مهندسان برای رفع ایراد سخت‌افزاری ازکارافتادن کنسول (اشکال سه چراغ قرمز) و عرضه لوازم جانبی جدید و متنوع برای آن بود. شاید جذاب‌ترین وسیله جانبی که میکروسافت برای ایکس باکس 360 ارائه داده، کینکت است که توانایی تشخیص صوت و چهره گیمر را دارد. در سال 2009 عرضه این محصول بسیاری از کارشناسان را انگشت‌به‌دهان کرده و آن را انقلابی در عرصه بازی‌های کامپیوتری دانستند.
در سال 2010 تغییر طراحی ایکس باکس 360، آن را با ظاهری باریک اندام‌تر روانه بازار کرد. به‌علاوه بهبود جزئی نیز در بخش سخت‌افزاری آن ایجاد شد تا کاربران را راضی‌تر از پیش سازد. باوجوداینکه از سال 2010 زمزمه‌ها برای عرضه نسل جدید ایکس باکس بالا گرفت، مایکروسافت همچنان روی نسخه قدیمی خود پافشاری کرده و در پایان سال 2012 با اعلام فروش 70 میلیون دستگاه ایکس باکس 360، بسیاری از کارشناسان را به تعجب واداشت. این میزان فروش 5 میلیون دستگاه از رقیب قدیمی ایکس باکس یعنی پلی‌استیشن بیشتر بوده و مایکروسافت با عرضه نسل دوم موفق شد بر رقیب پیر خود پیروز شود.
پرده آخر نمایش: ارائه نسل سوم ایکس باکس، موفق یا ناموفق
عرضه سرویس‌هایی نظیر ایکس باکس موزیک و ایکس باکس ویدیو، طرفداران ایکس باکس را همچنان راضی نگه‌داشته و امکان ارتباط آن‌ها با کامپیوتر و دسترسی به تمام فیلم‌ها و موسیقی‌های روی آن را برای آن‌ها فراهم می‌کرد. به همین دلیل تا سال 2013 که سومین نسل از کنسول بازی ایکس باکس معرفی شد، کاربران اعتراضی به قدیمی شدن ایکس باکس 360 نکرده و همچنان نسخه‌های موجود در بازار را خریداری کردند. ایکس باکس وان نام نسل سوم کنسول بازی مایکروسافت بود که توسط دان ماتریک در نمایشگاه E3 ارائه شد.
عدم نیاز نسل چهارم پلی‌استیشن به اتصال دائمی اینترنت و قیمت پایین‌تر باعث شد که بسیاری از کاربران نسل جدید پلی‌استیشن را به ایکس باکس وان ترجیح دهند. به همین دلیل شرکت مایکروسافت با جایگزینی دان ماتریک با فیل اسپینسر، سیاست مقابله را پیش گرفته و اقدام به حل مشکلات ایکس باکس وان و برگرداندن طرفداران خود نمود.
پشت‌صحنه پرده نهایی: عدم موفقیت ایکس باکس علیرغم تلاش‌های مهندسان
مهندسان مایکروسافت از تجربه نسل دوم ایکس باکس استفاده نکردند. به همین دلیل باوجود گذشت حدود 7 سال از عرضه نسل سوم، هنوز هم قله‌های موفقیت ایکس باکس 360 بلندتر است. عدم وجود بازی‌های انحصاری برای ایکس باکس و وجود رقیب قدرتمندی به نام پلی‌استیشن 4، باعث ایجاد ناکامی‌های ایکس باکس وان شد. هرچند مایکروسافت تلاش کرد با به‌روزرسانی سرویس‌های خود، امکان برقراری ارتباط با ویندوز و بازی با آن و معرفی سرویس جدید ایکس باکس گیم پس (سرویسی که امکان دسترسی کاربران به همه بازی‌های ایکس باکس از قدیم تاکنون را می‌دهد.) تلاش کرد که طرفداران خود را راضی نگه دارد، درنهایت مجبور به ایجاد تغییرات و ارائه نسخه‌های جدیدتری از کنسول خود شد.
کنسول ایکس باکس وان است نمونه جدیدتر نسل سوم است که از فناوری HDR پشتیبانی کرده و امکان تماشای فیلم‌های با کیفیت بلوری را برای شما فراهم می‌کند. نسخه نهایی ایکس باکس که اکنون در دسترس است، ایکس باکس وان ایکس است که دارای قوی‌ترین سخت‌افزار دنیا بوده و امکان اجرای بازی‌های با رزولوشن 4k را داراست. ابعاد کوچک‌تر این کنسول و سیستم خنک‌کنندگی قوی از دیگر نقاط قوت جدیدترین نسخه ایکس باکس 20 ساله است.
رضایت کاربران، تضمین ادامه حضور ایکس باکس بر پرده نمایش
با توجه به پیشینه ایکس باکس و نوآوری‌های مهندسان مایکروسافت، به نظر می‌رسد که چراغ راه ایکس باکس همچنان روشن بوده و نسل‌های بعدی آن با قدرت بیشتری ظاهر شوند. تجربه موفق نسل دوم کنسول‌های مایکروسافت و تجربه ناموفق نسل سوم می‌تواند برای مهندسان این شرکت بسیار راهگشا بوده و نسل‌های بعدی ایکس باکس را با موفقیت چشمگیرتری مراجعه کند.
باوجوداینکه مایکروسافت هنوز صحبتی از عرضه نسخه جدید ایکس باکس نکرده، کارشناسان بر این عقیده‌اند که نسل آینده کنسول بازی ایکس باکس دارای بازی‌های انحصاری بیشتر و قیمت مناسب‌تری است. همچنین بهبود سرویس‌ها و برقراری ارتباط بیشتر با ویندوز می‌تواند تجربیات منحصربه‌فردی را برای گیمرهای ایکس باکس فراهم کند. به‌هرحال کسی خبری از آینده ندارد. شاید مایکروسافت در یک حرکت انقلابی، اقدام به عرضه کنسول جدید و توقف عرضه ایکس باکس کند و شاید از تجربیات گذشته خود درس گرفته و راه آزموده شده را برگزیند.
