عدم دسترسی کابران ایرانی به گوشی‌های آیفون جدید
همانطور که می‌دانید، کمپانی محبوب اپل از محصولات جدید خود در 21 شهریور ماه رونمایی و مشخصات گوشی‌های آیفون سری 15 را معرفی کرد. سری جدید آیفون شامل گوشی‌های iPhone 15، iPhone 15 Plus، iPhone 15 Pro و iPhone 15 Promax می‌باشد که هر‌کدام از آنها پیشرفت‌های قابل توجهی را نسبت به نسل قبل خود ارائه می‌دهند و از این رو مورد استقبال کاربران، به ویژه طرفداران این برند خوشنام قرار می‌گیرند. بنابراین بسیاری از افراد در صدد خرید یکی از این گوشی‌های پرچمدار هستند و می‌خواهند از مدل‌های قبلی آیفون ارتقا یابند.
این در حالی است که کاربران ایرانی همچنان امکان دسترسی به گوشی‌های آیفون جدید را ندارند و با افزایش قیمت دیگر پرچمداران موجود در بازار نیز مواجه هستند. باید به این موضوع اشاره کنیم که یکی از دلایل ممنوعیت ورود آیفونهای سری 15 به بازار ایران، ارزبری بالا اعلام شده است، با این حال، ما همچنان شاهد ورود پرچمداران سایر برند‌ها در بازار موبایل کشور ایران هستیم که قیمتی به اندازه پرچمداران آیفونهای اپل دارند؛ همین موضوع باعث ایجاد نارضایتی در میان کاربران، به خصوص طرفداران آیفون شده است.
در چند ماه اخیر، قیمت موبایل به طور کلی کاهش پیدا کرد، با این همه همچنان شاهد آشفتگی در بازار موبایل کشورمان هستیم که تحت تاثیر فاکتور‌های زیادی می‌باشد؛ در نتیجه قیمت موبایل نیز مانند بسیاری از کالا‌های دیگر به طور مداوم در حال نوسان است و هر روز با آشفتگی‌های بیشتری مواجه می‌باشد. با این همه بازار گوشی‌های جدید و پرچمدار داغ است و با استقبال زیادی از سوی کاربران نیز رو به رو می‌شود، اما مسیر ورود برای پرچمداران اپل مسدود می‌باشد و در دسترس کاربران قرار نمی‌گیرد.
با رونمایی آیفونهای سری 15، قیمت آیفونهای 13 در کشور ما با افزایش قابل توجهی رو به رو شد و موجب التهاب در کل بازار موبایل شد. این در حالی است که دبیر انجمن وارد کنندگان موبایل گفته است که تولید آیفونهای سری 13 در دنیا متوقف شده است و مدل‌هایی که در کشور ما وجود دارند یا کیفیت مطلوبی ندارند و یا ریپک می‌باشند، یعنی از سوی شرکت عیب یابی شده و به طور مجدد بسته بندی شده‌اند. بنابراین می‌توان گفت بازار گوشی‌های آیفون با بهم ریختگی بیشتری نسبت به گوشی‌های برند دیگر رو به رو است.
مقایسه آیفون 15 پرو و آیفون 15 پرومکس با نسل قبل؛ غول دنیای آیفون ها
گران شدن آیفونهای قدیمی
کمپانی اپل در 21 شهریور ماه به طور رسمی از آیفونهای سری 15 رونمایی کرد که به احتمال زیاد کاربران ایرانی را در حسرت استفاده از آنها باقی خواهد گذاشت، زیرا این گوشی‌های پرچمدار هم از قیمت بالایی برخوردارند و هم مشکلات رجیستری در کشور ما دارند. البته نسل قبل آیفون یعنی آیفون 14 نیز در ایزان رجیستر نمی‌شد و از این رو کاربران را با مشکلات زیادی مواجه کرد. اکنون نیز آیفون 15 با ممنوعیت واردات در ایران دست و پنجه نرم می‌کند و به طور کلی در اختیار کاربران قرار نمی‌گیرد.
به گفته بعضی از منابع علت عدم رجیستری آیفون، آمریکایی و لوکس بودن آن می‌باشد و برخی دیگر، ارتباطات ماهواره‌ای را دلیل عدم واردات سری جدید آیفون می‌دانند؛ به هر حال این موضوع باعث شده است تا قیمت آیفونهای 13 که آخرین مدل رجیستر شده در ایران هستند، با افزایش قابل توجهی رو به رو شود. این امر راه را برای سودجویان بازار موبایل نیز باز کرده است، به طوری که این افراد به بهانه رجیستر کردن آیفونهای 14 دست به کلاهبرداری می‌زنند و از کاربران نا‌آگاه سوء استفاده می‌کنند.
به همین منظور بسیاری از کاربران مجبورند قید استفاده از آیفونهای جدید را بزنند یا از این گوشی‌ها در کنار دیگر گوشی‌های خود استفاده کنند. مهدی عقبری در پی رونمایی اپل از محصولات جدید خود و در خصوص ممنوعیت واردات و عدم رجیستری آیفون گفت: « مسوولان به‌خاطر شرایط تحریم، کمبود ارز و ارزبر بودن آیفونها به این نتیجه رسیده‌‌اندکه جلوی واردات آیفون را بگیرند.» او در ادامه صحبت‌های خود بیان کرد: «البته نباید تاثیر مسائل دیگر در این موضوع را نادیده بگیریم. به‌عنوان مثال، آمریکا واردات فرش و پسته از ایران را تحریم کرده و تصمیم ایران در ممنوعیت واردات آیفون نیز به‌نوعی متقابل با این اقدام آمریکایی‌ها بوده است.»
وی همچنین تاکید کرد که هر گوشی آیفونی که از تاریخ 1 اسفند 1401 به بازار وارد شود رسما کالای قاچاق محسوب می‌شود؛ در نتیجه وارادات آیفون 14 و آیفون 15 قانونی نیست و این گوشی‌های به هیچ عنوان رجیستر نخواهند شد. البته بعد از انتشار این خبر، جلال رشیدی کوچی، نماینده مجلس، از انحصاری شدن بازار موبایل انتقاد کرد و اظهار داشت: «دبیر انجمن واردکنندگان بهتر است در کاری که به ایشان مربوط نیست، دخالت نکند. با توجه به حرکت خطرناک و زیرپوستی برای انحصاری کردن بازار موبایل به بهانه کمبود ارز (همان چیزی که برای خودرو اتفاق افتاد) و حفظ کرامت مردم عزیز ایران این موضوع را در مجلس پیگیری خواهم کرد.»
تبعیض در واردات گوشی‌های پرچمدار
ممنوعیت واردات آیفونهای جدید در حالی اتفاق افتاده است که واردات و رجیستری گوشی‌های پرچمدار از برندهای دیگر با همان قیمت کاملا آزاد می‌باشد. مهدی بکاهی که یکی از فعالان بازار موبایل می‌باشد، در خصوص افزایش قیمت آیفونهای 13 و عدم رجیستری آیفونهای 14 و 15 می‌گوید: «در حال حاضر نسبت به اپل نوعی تبعیض وجود دارد. این در حالی است که اپل به خودی خود برند خوبی است. صرف‌نظر از این موضوع که شرکت تولیدکننده آنکه آمریکایی است، اپل از نظر تولیدات بی‌نظیر است و به همین دلیل مردم از آن استقبال و استفاده می‌کنند. ما نمی‌توانیم با تکنولوژی سر جنگ داشته باشیم.»
او همچنین در ادامه صحبت‌های خود افزود: «زمانی که تحریم‌ها شروع شد، سامسونگ از کشور رفت؛ اما در حال حاضر قیمت مدل جدید این برند 1500دلار است و با این حال وارد بازار کشور می‌شود. اگر قیمت دلاری آن را به قیمت روز بازار خودمان تبدیل کنیم، حدود 60میلیون تومان خواهد شد؛ اما آیفونی که برای 2سال پیش است، همچنان با قیمت نجومی در بازار فروخته می‌شود.» مهدی بکاهی بر این موضوع که عدم واردات موبایل منطقی نیست تاکید کرد و در ادامه به این موضع پرداخت که:
«اگر ارز دولتی به این گوشی‌ها تعلق می‌گرفت، قابل توجیه بود؛ اما در حال حاضر این گوشی‌های همراه به شکل مسافری وارد می‌شوند و هزینه موبایل را مسافر پرداخت می‌کند. اگر قرار بر رجیستر نشدن این گوشی‌ها بود، چرا به آیفونهای سری14 آنتن دادند و اگر قرار بر استفاده از آنهاست، چرا بدون هویت از آنها استفاده می‌شود. وقتی قانونی تصویب می‌شود، باید به آن احترام گذاشته شود. مشکل اصلی این است که موبایلی از برند دیگر با همین قیمت وارد و رجیستر شده است و هیچ‌کس هم مشکلی با آن ندارد و دو روز پس از معرفی در بازار کشور با گارانتی به فروش می‌روند.»
شایان ذکر است که سوالاتی در خصوص افزایش قیمت گوشی‌های موبایل با وجود ثابت ماندن قیمت ارز وجود دارد که مهدی بکاهی در پاسخ به این سوالات می‌گوید: «سیستم تعیین قیمت‌ها اقتصادی نیست. واردکنندگان قبل از این مسائل برای واردات موبایل ارز دولتی دریافت می‌کردند. یکسری از موبایل‌هایی که در گذشته با ارز دولتی وارد کشور شده بودند، حالا با قیمت ارز آزاد به فروش می‌رسند. سوالی که پیش می‌آید آن است که چرا کسی این موارد را بررسی نکرده است. این موبایل‌ها شرکت‌های واردکننده مشخصی دارند و معلوم است که با چه قیمتی وارد شده‌اند و با چه قیمتی باید در بازار فروخته شوند، اما نظارت و کنترلی بر فروش این محصولات نبوده است.»
در این صورت می‌توان گفت که بازار گوشی‌های آیفون با آشفتگی زیادی رو به رو است و آینده روشنی ندارد. مهدی عقبری در رابطه با ممنوعیت آیفونها سری 13 به بالا می‌گوید: «در این مدت ما پیگیری کردیم و نامه‌های زیادی درخصوص واردات آیفونهای 14 ارسال کردیم، اما در نهایت مسوولان اعلام کردند که فرآیند واردات آیفونهای بالاتر از 13 از طریق تجاری، پستی و مسافری بسته شده است.» وی همچنین در مورد افزایش قیمت آیفونهای سری 13 بیان می‌کند:
«آیفونهای سری13 در حال حاضر در بازار جهانی هم پیدا نمی‌شوند و حالا که به سمت عرضه آیفونهای سری15 رفته‌ایم، آیفونهای سری13 دیگر از رده خارج شده‌اند. سال گذشته پس از معرفی آیفون14، آیفون13 کم و بیش در بازار بود. هرچند که ما اعتقاد داشتیم آیفونهای13 که وارد کشور می‌شوند، اکثرا ریفربیش و ریپک هستند. اما الان همان هم در بازار پیدا نمی‌شود.» عقبری همچنین در ادامه اظاهارت خود می‌گوید: «کسانی که طرفدار اپل هستند، آیفون13 خود را خریده‌اند و از آن استفاده می‌کنند. در نتیجه حالا میزان تقاضا برای آیفونهای13 بسیار کم است.»
دبیر انجمن وارد کنندگان موبایل همچنین به واردات گوشی‌های بالای 600 دلار از برندهای دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری عنوان می‌کنند که چرا سامسونگ s23 به راحتی وارد کشور می‌شود، درحالی‌که این گوشی هم هزار دلار قیمت دارد. در این خصوص باید گفت که میزان مصرف این گوشی میان کاربران بسیار پایین و تقاضا برای آن یک‌دهم آیفون است. مصرف آیفون در میان کاربران بالاست. ما اگر تمام گوشی‌های بالا 600دلار برندهای دیگر در بازار را باهم جمع کنیم، یک‌دهم آیفون هم نمی‌شود.»
با این اوصاف می‌توان گفت که مسیر ورود آیفونهای جدید به بازار ایران کاملا مسدود شده است و آیفونهای 13 نیز با توقف تولید جهانی در بازار کم شده‌اند؛ به همین دلیل دسترسی طرفداران اپل به این گوشی‌ها روز به روز کمتر می‌شود و کم کم به رویایی دست نیافتنی تبدیل می‌شود.
محل تامین ارز واردات موبایل‌های بالای 600 دلار تغییر کرد
طبق تصمیمات دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت، محل تامین ارز گوشی‌های بالای 600 دلار به «ارز صادراتی غیر» تغییر کرد. نرگس باقری زمردی، مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه در این خصوص نامه‌ای به دفتر فناوری داده و اطلاعات و امنیت فضای مجازی داد و طی آن اظهار داشت: «تغییر محل تامین ارز گوشی تلفن همراه بالای ۶۰۰دلار صرفا به «ارز صادراتی غیر» در سامانه جامع تجارت اعمال شود.»
بعد از اینکه مرکز مبادله ارز و طلا کار خود را آغاز کرد، مقرر شد موبایل‌های زیر 300 دلار با ارز نیمایی، گوشی‌های 300 تا 600 دلار با ارز تالار دوم مرکز مبادله و تلفن‌های همراه بالای 600 دلار با ارز حاصل از صادرات خود وارد شوند؛ اما انجمن موبایل طی نامه‌ای از بانک مرکزی درخواست کرد همه موبایل‌ها با ارز تالار دوم مرکز مبادله وارد شوند؛ لازم به ذکر است که با این درخواست موافقت شده، اما هنوز اجرایی نشده است.
با این همه، به دلیل مشکلاتی که به وجود آمده بود، تامین ارز از محل «ارز صادراتی غیر» به جای «ارز حاصل از صادرات خود» نشست. پیش از این، یکی از عضای هیئت مدیره انجمن وارد کنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی با نام روزبه از سوءاستفاده‌های ناشی از تداوم تخصیص ارز حاصل از صادرات به موبایل‌های بالای 600 دلار خبر داد و گفت: «در حال حاضر برای صادرکنندگان سقف و سابقه وجود ندارد و برای رفع تعهد ارزی با ارز خود واردات کالای غیرتخصصی انجام می‌دهند. بنابراین برخی از صادرکنندگان در حال سوءاستفاده‌های کلان و اجاره کارت بازرگانی هستند.»
مورد دیگری که در رابطه با واردات گوشی‌های بالای 600 دلار با ارز حاصل از صادرات خود وجود دارد، این است که به دلیل ممنوعیت واردات آیفون 14 و 15 و توقف تولید آیفونهای سری 13، صادرکنندگان گوشی‌های دست دوم امارات و کشور‌های دیگر را جمع آوری می‌کنند و آنها را با قیمت بالا در اختیار کاربران قرار می‌دهند. البته باید توجه داشته باشید که در رابطه با برند سامسونگ و چند مدل گوشی بالای 600 دلار از این شرکت نیز مشکلاتی وجود دارد؛ زیرا علی‌رغم قیمت گذاری گوشی‌هایی که با استفاده از ارز مرکز مبادله وارد می‌شوند، موبایل‌هایی که با استفاده از ارز حاصل از صادرات وارد می‌شوند، این فرایند را طی نمی‌کنند.
